Wie informeer je over de registratie in Donorregister en wie beslist?

Als er ‘toestemming’ of ‘geen bezwaar’ staat in het Donorregister dan betekent dit dat er al toestemming voor donatie is. Dit hoeft niet opnieuw gevraagd te worden aan de nabestaanden. Wel moeten de nabestaanden geïnformeerd worden over de registratie. Dit betekent dat als er geen nabestaanden zijn dat je ook de naasten mag informeren. Als er ook geen naasten zijn, dan mag donatie niet doorgaan.

Voor alle andere registraties geldt dat er toestemming voor donatie verkregen moet worden van de nabestaanden. Als er geen nabestaanden zijn dan mag je geen toestemming vragen aan de naasten, aangezien naasten niet beslissingsbevoegd zijn.

Er geldt geen uitzondering voor deze groep donoren. Indien ouders (nabestaanden) niet bereikbaar zijn, dan gaat donatie niet door.

Een naaste is niet beslissingsbevoegd. Er is toestemming bij een ‘ja’- of ‘geen bezwaar’-registratie.Je informeert naasten alleen over de registratie bij afwezigheid van nabestaanden t/m de 2e graad. Is er weerstand bij de naasten? Vertel dan dat ‘ja’ en ‘geen bezwaar’ toestemming betekenen voor donatie. De wilsverklaring van de patiënt is leidend. De patiënt heeft hier 3 brieven over gehad, waarvan de laatste brief met een toelichting over de toestemming. 

Je moet altijd de nabestaanden proberen te informeren. Zijn die niet bereikbaar? Dan mag je bij een ‘ja’- of ‘geen bezwaar’-registratie de naasten informeren over de registratie. In dit geval kan dat de goede vriend zijn. Bij de overige registraties moet je met de nabestaanden het donatiegesprek voeren, omdat de donatievraag nog open ligt. Als naasten en nabestaanden onbereikbaar zijn, dan kan er geen donatie plaatsvinden. Ook bij een ‘nee’ registratie informeer je de nabestaanden, en bij onbereikbaarheid de naasten.

Het gaat om onbereikbaar zijn van nabestaanden of naasten. Dus je mag dit niet concluderen als ze niet in het ziekenhuis zijn.

Is er alles aan gedaan om de specifieke persoon te traceren en het niet is gelukt? Dan kun je donatievraag aan de nabestaanden stellen.

Juridisch gezien is de specifieke persoon degene die antwoord moet geven op de donatievraag. In de Wod staat niets over hoe lang geleden het mag zijn dat de specifieke persoon voor het laatst contact heeft gehad met de donor. Of donatie wel of niet doorgaat is afhankelijk van de uitkomst van het gesprek met de specifieke persoon. Indien de specifieke persoon onbereikbaar is, dan wordt de donatievraag gesteld aan de nabestaanden.

Juridisch gezien heeft de wettelijk vertegenwoordiger geen beslissingsbevoegdheid meer over donatie na het overlijden van de patiënt. De nabestaanden mogen echter zelf bepalen wie ze inschakelen voor het helpen bij het nemen van een beslissing over donatie. Dat kan een kerkelijk medewerker zijn, een imam, of b.v. ook een wettelijk vertegenwoordiger.

Als arts geef je ruimte en tijd aan nabestaanden om de informatie tot zich door te laten dringen. Je kunt ook aanbieden om een geestelijk verzorger of maatschappelijk werker in te schakelen. Behouden de nabestaanden na juiste en volledige informatie ernstige bezwaren? En denk je dat die kunnen leiden tot emotionele of psychische schade? Dan kun je besluiten om donatie niet door te laten gaan.

Nee. In de nieuwe wet is er geen samenlevingseis. Er moet een duurzame relatie zijn, maar de partner hoeft niet op hetzelfde adres te wonen als de donor.

De meest recente wilsverklaring is rechtsgeldig, maar er is één uitzondering; als er een ‘ja’ of ‘geen bezwaar’ registratie is aangetroffen en er is een eigen wilsverklaring met bezwaar tegen donatie. Ook al is deze verklaring minder recent dan de registratie in het Donorregister, dan geldt toch de eigen verklaring. Deze eigen verklaring is geldig als er een datum en handtekening op staat.

Bij iedere orgaan- of weefseldonatie geldt vergewisplicht. De arts beoordeelt de wils(on)bekwaamheid. Het gaat alleen om het onderwerp donatie.Iemand is wilsonbekwaam als hij niet kan begrijpen wat donatie inhoudt en/of kan overzien wat de gevolgen zijn. Je kunt verschillende bronnen gebruiken om na te gaan of de patiënt wilsonbekwaam is. Dit haal je uit het medisch dossier of je vraag dit na bij een arts van de instelling waar de patiënt verblijft, de huisarts of de naasten.

Was de patiënt wilsonbekwaam ten tijde van de registratie? Dan is de registratie ongeldig en ligt de donatievraag nog open.

De registratie is wel geldig in deze gevallen:

• De patiënt is pas wilsonbekwaam is geworden na de registratie in het Donorregister.
• De patiënt heeft de registratie gedaan toen hij >12 jaar en wilsbekwaam was
• De patiënt staat geregistreerd staat met ‘geen bezwaar’ in de tijd dat hij wilsbekwaam was
• De wettelijk vertegenwoordiger heeft de registratie heeft gedaan in de tijd dat de patiënt >18 jaar en wilsonbekwaam was.

In de nieuwe donorwet is opgenomen dat als een registratie is verricht ten tijde van wilsonbekwaamheid voor donatie, dan is deze registratie ongeldig. Dit betekent dat de donatievraag nog open ligt. Wie er mag beslissen is afhankelijk van de situatie of het donatiegesprek wordt gevoerd vֶóór overlijden (wettelijk vertegenwoordiger is beslissingsbevoegd) of na overlijden (nabestaanden zijn beslissingsbevoegd).

• Als de registratie is verricht door de wettelijk vertegenwoordiger, dan is die rechtsgeldig. Na het overlijden spreek je met de nabestaanden om de registratie te bevestigen. De nabestaanden hebben het recht om aannemelijk te maken dat de registratie niet overeenkomt met de wens van hun dierbare.
• ls je voorafgaand aan het overlijden een donatiegesprek voert, dan bespreek je orgaan- en weefseldonatie met de wettelijk vertegenwoordiger. Als de wettelijk vertegenwoordiger toestemming heeft gegeven voor orgaan- en weefseldonatie, dan blijft die toestemming geldig. Ook na het overlijden van de patiënt.
• Als je het donatiegesprek voert na overlijden, dan zijn de nabestaanden beslissingsbevoegd. Als die niet meer in leven zijn, of zelf ook niet wilsbekwaam zijn, dan vervalt de mogelijkheid van donatie.
• Is er toestemming nodig van een specifieke persoon? Als die met naam is genoemd in het Donorregister, dan is dit degene die toestemming moet verlenen. Ook al is hij de wettelijk vertegenwoordiger. 

De ouder die het ouderlijk gezag heeft is beslissingsbevoegd. Als beide ouders het ouderlijk gezag hebben, dan moeten zij allebei toestemming geven. Zijn ze het niet met elkaar eens? Dan is er geen toestemming voor donatie. Heeft geen van beide ouders het ouderlijk gezag? Dan moet de voogd toestemming geven. Als arts bepaal je of de ouders bij het gesprek met de voogd aanwezig zijn.