‘Machineperfusie is de toekomst voor meer en betere donorharten en -longen’

Tijdens zijn afstudeeronderzoek ontdekte arts-assistent Vincent van Suylen al dat, tegen de verwachting in, longen van donoren die overleden na een circulatiestilstand (donation after circulatory death; DCD) op de lange termijn even goed werken als longen van donoren die overleden na hersendood (donation after brain death; DBD). Dat was uiteraard goed nieuws.

Tijdens zijn promotieonderzoek verdiepte Van Suylen zich verder in hart- en longtransplantaties. Zo onderzocht hij een techniek om de kwaliteit van donorlongen te verbeteren. "Normaal gesproken bewaar je longen na uitname tot aan de transplantatie op ijs. Bij twijfel over de kwaliteit ervan kun je ze ook aansluiten op een perfusiemachine. Ze worden dan doorspoeld met vloeistof en beademd: ex vivo longperfusie (EVLP). Zo kun je de longen ‘testen’ om te voorspellen hoe ze na de transplantatie zullen functioneren. Je kunt ze tegelijkertijd ook verbeteren, bijvoorbeeld door overtollig vocht te verwijderen. In mijn onderzoek vergeleek ik de uitkomsten van conventionele longtransplantaties en transplantaties na EVLP. Die bleken vergelijkbaar. Dat betekent dat de longen die pas ná EVLP zijn goedgekeurd, het even goed doen als longen waar van begin af aan al niet aan getwijfeld werd."

Meer en betere donorharten

Van Suylen keek ook naar harttransplantaties. "Sinds maart 2021 voeren we in Nederland niet alleen na DBD-donatie maar ook na DCD-donatie harttransplantaties uit. Hierdoor kunnen er in theorie tot wel 40 extra donorharten per jaar beschikbaar komen." Bij DCD-hartdonatie wordt het hart direct na uitname aangesloten op een perfusiemachine en doorspoeld met zuurstofrijk bloed: ex situ hartperfusie (ESHP). "Zo houd je het hart in goede conditie en kun je het, net als bij de longen, testen voor de transplantatie." Dat spoelen gebeurt standaard op lichaamstemperatuur (37°C). "Samen met mijn collega’s ontwikkelde ik een perfusiemethode op 21°C. Dat heeft voordelen: het hart klopt niet, gebruikt minder energie en raakt minder beschadigd door ontstekingsreacties. Vóór de transplantatie testen we het hart nog wel op lichaamstemperatuur. Hiervoor ontwikkelden we een nieuwe evaluatiemachine. We kijken, net als bij de huidige machine, of het hart goed klopt en meten een stofje dat aangeeft of er schade is. Nieuw is dat we ook meten hoe krachtig het hart knijpt. Samen met UMC Utrecht en het Erasmus MC testten we onze technieken al in donorharten die afgewezen waren voor transplantatie. In de toekomst hopen we met deze technieken de kwaliteit van DCD- én DBD-donorharten verder te verbeteren."

Nieuwe groep donoren

Het laatste deel van Van Suylens onderzoek richtte zich op harttransplantatie na euthanasie. Voor de longen, lever, nieren en alvleesklier gebeurt dit al langer. Voor harten is het nieuw. Van Suylen testte met zijn perfusie- en evaluatiemachine twee harten die werden uitgenomen na euthanasie. "Deze euthanasiepatiënten wilden na hun overlijden hun organen doneren, maar hun hart was niet geschikt voor transplantatie. Zij vonden het fijn dat het wel voor onderzoek gebruikt kon worden. De eerste resultaten zijn veelbelovend: de harten lijken goed te functioneren. Mensen die kiezen voor euthanasie vormen een nieuwe, waardevolle groep van mogelijke hartdonoren."

Toekomst

Van Suylen ziet veel mogelijkheden voor de toekomst. "Als we de krachten bundelen en samenwerken aan een optimale perfusiestrategie is er nog veel winst te behalen. Zeker op het gebied van DCD-harttransplantatie – er zijn nog maar een paar centra ter wereld die dit doen. Daarnaast biedt ook hartdonatie na euthanasie mogelijkheden. Er gaan nog jaren overheen voordat we alles precies hebben onderzocht, maar uiteindelijk hopen we over meer organen van betere kwaliteit te beschikken."