De pilot is ontstaan vanuit een wens van uitnamechirurgen. Tot nu toe werd bij de screening van een donor een echo gemaakt van de buik en een röntgenfoto van de borstkas. Een CT-scan heeft een aantal duidelijke voordelen ten opzichte van deze technieken.
Voordelen CT-scan
Een voordeel van een CT-scan is dat er voor de start van de uitname-operatie meer informatie beschikbaar is. Zo is een afwijkende aanleg van organen beter te zien en is de kwaliteit van het donororgaan tot op zekere hoogte te beoordelen met de CT-scan. Je kunt zien of er sprake is van littekenweefsel, ontstekingen of van ernstige
slagaderverkalking. Door meer gedetailleerde informatie uit de CT-scan kan een arts beter voorbereid de uitname-operatie starten en is de kans op schade aan de organen minder groot.
Ook speelt mee dat de gemiddelde leeftijd van orgaandonoren toeneemt. Artsen zien nu vaker een niet ontdekte ziekte of kwaadaardige tumoren. Dit kan ervoor zorgen dat organen niet geschikt zijn voor transplantatie. De CT-scan kan ervoor zorgen dat die voor de operatie ontdekt worden. En dat dan geen onnodige operatie plaatsvindt.
Mogelijke nadelen CT-scan
Het maken van een CT-scan heeft ook nadelen. Het heeft invloed op het screeningsproces van een donor. Een donor moet vervoerd worden naar de afdeling radiologie. Dit heeft impact op de donor maar kost ook tijd van de zorgverleners van de intensive care. Daarom wordt deze wijziging eerst in pilotvorm getest. Door stap voor stap te starten kunnen leerpunten meegenomen worden.
Ook kan de gedetailleerde informatie op de CT-scan ertoe leiden dat meer potentiële organen onterecht afgekeurd worden. Bijvoorbeeld doordat in de CT-scan iets zichtbaar is dat eerst uitgebreider bekeken moet worden. Door het stapsgewijs invoeren van de CT-scan kan dit goed geëvalueerd worden.
Een CT-scan is ook duurder dan een echo van de buik en een röntgenfoto van de borstkas. Daarom wordt ook gekeken naar wat de CT-scan extra oplevert ten opzichte van de extra kosten.
Opzet van de pilot
In de pilotziekenhuizen vervangt de CT-scan de echo van de buik en de röntgenfoto van de borstkas in het screeningsproces van een donor.
Op 1 januari 2023 ging de pilot van start in donatieregio Groningen. Na positieve ervaringen is de pilotregio per 1 juli uitgebreid naar de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland, Flevoland, Zeeland en een deel van Utrecht. Per 1 januari 2024 is de wijziging landelijk doorgevoerd.
Evaluatie van de pilot
Na elke orgaandonatieprocedure krijgt de orgaandonatiecoördinator een vragenlijst toegestuurd. Deze is bedoeld om te evalueren of de CT-scan effect heeft op de beslissing om een donor of orgaan wel of niet te accepteren. Ook wordt gevraagd naar mogelijke logistieke problemen. De chirurg krijgt ook een vragenlijst om te evalueren wat de impact was van het bekijken van de CT-scan op het uitvoeren van de uitnameprocedure.
Aan het eind van het project wordt ook bekeken hoeveel organen er in totaal wel of niet geaccepteerd werden. De tijd die het kostte om de organen uit te nemen wordt vergeleken met procedures waarbij er geen CT-scan is gemaakt. Na de pilot wordt op basis van de verzamelde gegevens een besluit genomen over het definitief gebruiken van de CT-scan in het orgaandonorscreeningsproces.