Orgaandonatie na euthanasie vanuit huis: waar staan we nu?

Alternatief

Tot voor kort moest een patiënt naar het ziekenhuis voor orgaandonatie na euthanasie (ODE). Orgaanuitname kan immers alleen daar plaatsvinden. Maar veel patiënten en hun naasten willen liever afscheid nemen in de thuissituatie. Daarom zien veel patiënten af van orgaandonatie. Hierdoor gaan veel waardevolle organen en weefsels voor anderen verloren. Orgaandonatie na euthanasie vanuit huis (ODEH) is een nieuw alternatief.

Hoe verloopt de ODEH-procedure?

Bij ODEH wordt de patiënt thuis in slaap gebracht. Daarna wordt hij met een Mobiele Intensive Care Unit (MICU) naar het ziekenhuis vervoerd. De huisarts dient daar de eigenlijke euthanasiemiddelen toe. Na vaststelling van overlijden worden de organen uitgenomen.

In Nederland heeft deze procedure nu zo'n vijf keer plaats gevonden. Ook in andere landen bestaat ODEH, maar is het soms anders geregeld. In Canada bijvoorbeeld worden de eigenlijke euthanasiemiddelen al thuis toegediend.

ODEH opnemen in de richtlijn?

De ODE-werkgroep vergadert over een aanvulling van de landelijke richtlijn met de procedure vanuit huis. ODEH is afgelopen jaar vaak in de media geweest en er zijn Kamervragen gesteld. De huidige ODE-richtlijn is inmiddels aangepast als het gaat om euthanasie bij beginnende dementie en bij psychiatrische problematiek. En er bestaat al een regionaal protocol voor ODEH, met het Isala Ziekenhuis als centrum. Toch lijkt het erop dat de weg voorlopig nog niet vrij is voor opname in de landelijke richtlijn.

Obstakels en onbeantwoorde vragen

Transplantatiecoördinator Wim de Jongh uit Maastricht noemt obstakels als een hartstilstand die thuis kan ontstaan, maar ook het feit dat ziekenhuismedewerkers kunnen weigeren om mee te werken. ‘Ik heb veel moeten lobbyen om de procedure bij ons mogelijk te maken’, zegt De Jongh. ‘Binnen het ziekenhuis zijn er veel partijen bij betrokken. Je moet alle neuzen dezelfde kant op krijgen, van raad van bestuur tot de verpleegkundigen.'

Onbeantwoorde vragen

Nichon Jansen, beleidsadviseur bij de NTS, bevestigt dit. 'Er zijn nog veel onbeantwoorde vragen. 

Wil en mag een intensivist-anesthesioloog wel naar een patiënt in de thuissituatie gaan? Is dit juridisch gezien toegestaan? Maar ook: geeft de raad van bestuur toestemming aan een arts om voor een donatieprocedure naar een thuissituatie te gaan? En wie betaalt de MICU? 

In veel opzichten valt ODEH buiten de kaders van de huidige gezondheidszorg. De bestaande ODE-richtlijn is door twintig partijen geaccordeerd, en dat heeft al veel voeten in de aarde gehad. Het zou al heel mooi zijn als het lukt rond ODEH een handreiking op te stellen. Die kan ziekenhuizen ondersteunen die een vraag over ODEH krijgen. Een volwaardige richtlijn komt dan later.’