'50 procent meer niertransplantaties door Cross-over+'

Nefroloog Jacqueline van de Wetering was nauw betrokken bij de ontwikkeling van Cross-over+ door het Erasmus MC. Ze zit in de stuurgroep die toeziet op de landelijke invoering.

Kristiaan Glorie is econometrist en directeur van Erasmus Q Intelligence, dat kennis van de universiteit vertaalt naar maatschappelijke toepassingen. Hij ontwikkelde met zijn collega’s het nieuwe algoritme.

Lange wachttijden

Jacqueline: ‘In 2002 hebben we Cross-over ontwikkeld voor patiënten met een nierdonor die wel kon doneren, maar niet aan henzelf. Hetzij vanwege een onverenigbare bloedgroep of omdat de patiënt afweerstoffen had tegen de weefselherkenningspunten van de donor. Door paren via een algoritme te koppelen maakten we donorruil mogelijk.

We zagen alleen dat mensen met bloedgroep O of B, of met antistoffen tegen veel weefselherkenningspunten, heel lang moesten wachten. Daar wilden we iets aan doen. Sinds 2002 zijn er bovendien veel ontwikkelingen met levende donoren. We kunnen soms door de bloedgroep heen transplanteren dankzij filters. Transplanteren kan soms ook als iemand weliswaar antistoffen heeft tegen het weefsel van de donor, maar niet te veel. Verder matchen we via Cross-over vaker altruïstische donoren, die niet meekomen met een patiënt, wat meer matches mogelijk maakt.'

Cross-over+

'In het nieuwe Cross-over+ hebben we dit alles geïntegreerd. Voor zeer lang wachtende patiënten kunnen we meer opties aanvinken, zoals transplantatie door de bloedgroep heen. Wij hebben daardoor al meerdere langwachtende mensen kunnen transplanteren. Daarom gaat de NTS dit landelijk uitrollen. Wat mij betreft gaan alle donoren en patiënten in Cross-over+. Dat maakt veel mooiere combinaties mogelijk, wat op lange termijn de kans op afstoting verkleint.’

50 procent meer transplantaties

Kristiaan: ‘Erasmus Q Intelligence is verbonden aan de vakgroep econometrie van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Econometrie is in de basis een combinatie van wiskunde, IT en economie. Het gaat vaak over verdelingsvraagstukken, en dat is een brug naar transplantatie. Wij hebben een nieuw algoritme ontwikkeld voor de toewijzing van nieren in Cross-over+. De manier van ruilen blijkt heel bepalend voor het aantal transplantaties. Dat kan met bijna 50 procent omhoog, laat simulatieonderzoek van het Erasmus MC zien. Bij hoog geïmmuniseerde patiënten is de toename 100 procent en bij lang wachtenden zelfs 200 procent.'

Geïntegreerde technieken

'Voorheen had je aparte programma’s: landelijk was er Cross-over, lokaal deed men transplantaties door de bloedgroep- en antistof-barrière heen. Cross-over+ integreert al deze mogelijkheden in één programma en berekent met wiskundige technieken de beste uitkomst. Door gebruik te maken van synergie-effecten is het eindresultaat veel beter dan de optelsom van de afzonderlijke programma’s.

De wiskunde erachter is vrij complex. De kunst is het uitlegbaar te houden. Daarvoor was het belangrijk goed te luisteren naar de betrokken professionals en ons te verdiepen in de medische kant. Zo konden we goed een vertaalslag maken. Door in de praktijk gegevens te verzamelen kunnen we het programma in de komende jaren verder optimaliseren.’