Xenotransplantatie: kansen en dilemma's

Transplantatiechirurg Ian Alwayn (LUMC) is voorzitter van de Nederlandse Werkgroep Xenotransplantatie onder de Nederlandse Transplantatie Vereniging (NTV). Hij vertelt waar we nu staan en geeft een doorkijkje naar de toekomst.

Transplantatie varkenshart

Ian Alwayn: ‘In 2022 werd in Amerika voor het eerst een varkenshart overgeplant naar een levende patiënt. Het genetisch gemodificeerde hart voorkwam hyper-acute afstoting, maar de patiënt overleed na 2 maanden aan een virusinfectie uit het donorhart. In 2023 leefde een andere patiënt 6 weken met een varkenshart, totdat het werd afgestoten.’

Onderzoek en vooruitgang

‘Vergelijkbare resultaten zien we bij varkensnieren en -levers. Hoewel dit geen grote successen zijn, tonen ze wel vooruitgang. Door varkens ziektekiemvrij te fokken en betere antiafstotingsmedicatie te ontwikkelen, kunnen we de resultaten verbeteren. Internationaal worden klinische trials voorbereid voor verdere studies naar varkensharten en -nieren.’

Ethische dilemma's

‘In Nederland is onderzoek naar xenotransplantatie momenteel verboden. Maar in 2023 nam de Tweede Kamer een motie aan om dit te herzien. Dit kost tijd, maar het toont aan dat er beweging is. Publieke debatten, onder andere via het Rathenau Instituut, concluderen dat het concept van xenotransplantatie vooralsnog niet verworpen wordt. De voorwaarde is wel dat er voldoende aandacht is voor onder andere het welzijn van de dieren. Ethische bezwaren blijven echter bestaan, zoals genetische modificatie en onnatuurlijke huisvesting van dieren.’

Ultieme doel: mensenlevens redden

‘In de Nederlandse Werkgroep Xenotransplantatie werken we samen met artsen, onderzoekers en ethici. De werkgroep verkent thema’s rond dit onderwerp en draagt wetenschappelijk bij, onder meer via analyses van internationale trials. Als xenotransplantatie slaagt, kan het talloze mensenlevens redden door het tekort aan donororganen drastisch te verkleinen. Dat blijft ons ultieme doel.’