Europese Donordag: Coronapandemie had impact op donaties en transplantaties

Bernadette Haase, directeur van de NTS: “In Nederland hebben medisch professionals en alle andere betrokkenen bij een donatie- of transplantatieprocedure alles op alles gezet om de levensreddende orgaantransplantaties doorgang te laten vinden. Ondanks de enorme werkdruk in de zorgsector, met name op de IC, is het hen toch gelukt om transplantaties grotendeels door te laten gaan. Donaties en transplantaties moeten altijd doorgaan, want jaarlijks sterven er mensen die op de wachtlijst voor een orgaan staan.”

Geen donatie door Corona

Tijdens de eerste Coronagolf in maart en april 2020 kon meer dan 30% van de donatieprocedures niet doorgaan. In andere jaren is dat gemiddeld 18%. Het is normaal dat niet alle donatieprocedures door kunnen gaan. Dit heeft onder meer te maken met de conditie van de organen, een snelle verslechtering van de overledene aan de beademing of het ontbreken van toestemming voor donatie van bepaalde organen. De Coronapandemie zorgde voor een verdubbeling van donatieprocedures die niet door konden gaan. Zo werd het niertransplantatieprogramma voor postmortale donoren van 65 jaar of ouder tijdelijk gestaakt. Ook kwam het voor dat donoren op de IC niet goed geïsoleerd lagen en mogelijk besmet waren met Corona of duurde het soms lang voordat de uitslag van de Coronatest van de donor bekend was, waardoor de nabestaanden hun toestemming voor donatie terugtrokken. En organen van een aantal donoren konden niet gebruikt worden door gebrek aan capaciteit of een positieve Coronatest.

Stijging donaties en transplantaties in 2021

Gelukkig steeg het percentage aantal donaties en transplantaties dit jaar flink: in de periode januari tot en met augustus 2021 is het percentage niet-geëffectueerde donoren weer genormaliseerd naar 15%. Het aantal gemelde postmortale orgaandonoren is in de periode januari tot en met augustus 2021 gestegen met 6% in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar. In dezelfde periode is het aantal transplantaties in Nederland met organen van postmortale donoren gestegen met 10% ten opzichte van dezelfde periode in 2020.

Enorme stijging weefseldonoren in 2021

De impact van Corona is ook teruggedrongen op het terrein van weefseldonatie. Er is sprake van een enorme stijging van aantal weefseldonoren in de eerste acht maanden van 2021 met 32% ten opzichte van dezelfde periode in 2020, toen het weefseldonatieprogramma werd stopgezet. Hiermee wilde men de verspreiding van Corona in de ziekenhuizen tegengaan. De operatieteams die de weefsels uitnemen, reizen vaak het hele land door en besmetting van een teamlid zou grote gevolgen kunnen hebben. Ook werden er tijdens de eerste Coronagolf veel geplande niet-levensreddende operatieprogramma's geannuleerd. Patiënten die op de wachtlijst staan voor weefseltransplantatie zijn vaak niet levensbedreigend ziek.

Wachtlijsten in 2021

Aangezien de periode van de eerste piek van de Coronacrisis van 2 maanden (half maart tot en met half mei 2020) kort was, heeft dit geen direct grote impact op de totale lengte van de wachtlijsten gehad. Reden voor gelijkblijvende wachtlijstaantallen ondanks het lage aantal orgaantransplantaties vorig jaar is dat gedurende de piek van de Coronacrisis er ook minder nieuwe patiënten op de wachtlijst zijn geplaatst. De verminderde instroom was het meest zichtbaar voor de nieren, ook omdat het levende donorprogramma tijdelijk was gestopt.

Sinds juni 2020 is de instroom van nieuwe patiënten die een orgaan nodig hebben weer normaal, met tussen de 100 en 150 patiënten per maand.

Donorregister: maak zelf je keuze en deel het met je naasten

Iedere Nederlander staat sinds de invoering van de nieuwe Donorwet in het Donorregister met ‘ja', ‘nee’ of ‘geen bezwaar’ (indien geen keuze rond orgaan- en weefseldonatie is doorgegeven). Op 1 juli 2021 staan daarvan 10,6 miljoen Nederlanders van 18 jaar of ouder met een actieve ja- of nee-keuze in het Donorregister. Dat is 75 procent van de bevolking van 18 jaar of ouder. Daarvan gaven 4,8 miljoen mensen toestemming voor orgaandonatie. Dat is ten opzichte van begin 2020 een stijging van bijna een miljoen. Bernadette Haase: “Of je uiteindelijk kiest voor ‘Ja’, ‘Nee’ of ‘Geen bezwaar’, is volledig aan mensen zelf, maar verdiep je vooral, maak de keuze bewust én bespreek deze met je naasten”.