'De motivatie, betrokkenheid en innovatiedrang van professionals inspireerden me enorm'

9 januari 2023

Na zich 25 jaar intensief te hebben ingezet voor de NTS, neemt directeur Bernadette Haase afscheid. In die kwart eeuw veranderde er veel in de transplantatiewereld. Bernadette Haase blikt terug op een aantal mijlpalen.

Afscheidsinterview Bernadette Haasse december 2022
Bernadette Haasse

Hoe verschilt het huidige transplantatieveld van dat van 25 jaar geleden?

Bernadette Haase: ‘Voor de komst van de NTS was het veld veel meer regionaal georganiseerd. Als er twee nieren beschikbaar kwamen uit een donor, hield het centrum dat ze uitnam er vaak een zelf voor de eigen patiënten. De Wet op de Orgaandonatie van 1997 moest zorgen voor een rechtvaardige verdeling van organen en weefsels. De NTS werd opgericht om als onafhankelijke partij op nationaal niveau te waarborgen dat alle uitgenomen organen beschikbaar kwamen voor de best passende patiënt.’

Welke uitdagingen waren er?

‘In het begin was er weerstand tegen de nieuwe manier van werken. Het was voor artsen wennen dat ze geen organen meer konden geven aan patiënten in hun eigen centrum, die zij ook vaak persoonlijk kenden. Maar die weerstand verdween redelijk snel. De wet was duidelijk. Transplantatie ging in die tijd van de pioniersfase naar de professionele fase, de beheersfase. Het is altijd een uitdaging geweest om de belangen van alle stakeholders goed mee te wegen in gezamenlijk beleid. Maar dat ging makkelijker naarmate de bereidheid om dingen gemeenschappelijk te doen over de jaren groeide.’

Waar bent u het meest trots op?

‘Samen met de Nederlandse Transplantatie Vereniging, NTV, hebben we nu adviescommissies die op nationaal niveau afspraken maken. Zo hebben we bij het cross-overprogramma voor nierdonaties bij leven goede afspraken kunnen maken over de toewijzingscriteria en procedures, zodat alle centra hetzelfde te werk gaan. Dat programma, waarbij donor en ontvanger van een nier elkaar niet kennen, was trouwens wereldwijd uniek toen het op initiatief van het Eras-mus MC op nationaal niveau werd gestart. Het heeft internationaal veel navolging gekregen. Op die voor-beeldfunctie ben ik trots. Ook op het gebied van DCD (Donation after Circulatory Death, red.) zijn we als Nederland in veel opzichten een voorloper geweest.’

Wat waren nog meer hoogtepunten van 25 jaar NTS?‘

'In 2007 zond BNN de Grote Donorshow uit, waarin het publiek zogenaamd mocht kiezen wie de donornier kreeg van een vrouw die zou gaan overlijden. Die show veroorzaakte enorme ophef, in Nederland, maar ook daarbuiten. Drie weken lang stonden we pers uit alle landen te woord. Voor Nederland was die show een wake-upcall dat we echt een enorm tekort aan donororganen hadden. Het onderwerp stond opeens hoog op de politieke agenda en het Masterplan Orgaandonatie kwam hier een jaar later uit voort. Dat ging over betere communicatie over donatie, een betere organisatie binnen de ziekenhuizen en het wegnemen van al dan niet financiële drempels bij donatie bij leven.'

'Ook werd al gesproken over het geen-bezwaar-systeem voor donatie, maar dat vond de politiek toen nog een brug te ver. Ruim tien jaar later kwam dit er toch, nadat Pia Dijkstra van D66 het onderwerp oppakte en het Actief Donorregistratiesysteem voorstelde. Het was uiteindelijk nog een verrassing dat de wet erdoor kwam, het scheelde maar één stem. Andere momenten waren het opzetten van de Nederlandse Orgaan Transplantatie Registratie en de organisatie van het landelijk uitnamesysteem met nationale trainingen.’

Bernadette Haasse blikt terug

Wat dreef u in uw werk voor de NTS?

‘Wat me altijd ontzettend inspireert, is de enorme motivatie en betrokkenheid van mensen in dit veld. En ook de innovatiedrang. Er zijn nu bijvoorbeeld mooie ontwikkelingen op het gebied van machinepreservatie en orgaanverbetering, zodat donororganen nog beter functioneren. Ook onderzoek naar orgaanreparatie of regeneratie vind ik heel interessant. Het zou natuurlijk fantastisch zijn als de NTS over 25 jaar niet meer nodig is, omdat organen in het lichaam gerepareerd kunnen worden voordat ze gaan falen.'

'Ik heb altijd met veel plezier samengewerkt, met respect voor ieders rol. Met Marlies Reijnders heb ik bijvoorbeeld goed kunnen sparren over de nieuwe donorwet. Franz Immer kwam ik tegen bij de Raad van Europa. Daar adviseerden we ook landen waar donatie en transplantatie nog in de kinderschoenen stonden, zoals de Centraal-Europese landen. Voor die landen konden we door kennisoverdracht veel betekenen.’

Wat wilt u aan uw opvolger meegeven?

‘Ik wil Naomi veel succes wensen in dit dynamische vakgebied. Het kan een lastig veld zijn, vanwege de vele partijen die meepraten en die het onderling niet altijd eens zijn. De NTS krijgt altijd van alle kanten vragen en verzoeken, het is dan belangrijk om goed na te denken of betrokkenheid van de NTS een meerwaarde heeft, en zo ja, hoe die rol eruit moet zien. Hoe kunnen we de keten verder brengen, zodat de patiënt ervan profiteert? Daar gaat het uiteindelijk om.’

Reacties uit het veld op vertrek Bernadette

Dit interview is gepubliceerd in Transparant 90. Hier staan ook reacties uit het veld.

> Lees het artikel in de Transparant

Nieuwe directeur 

Per 1 februari is Naomi Nathan de nieuwe directeur-bestuurder van de NTS.

> Lees het nieuwsbericht

Meer ervaringsverhalen lezen

Nieuwe NTS-directeur Naomi Nathan: 'Ik werk graag op een plek met een duidelijk maatschappelijk doel'

Per 1 februari 2023 is Naomi Nathan directeur van de Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS). Wie is zij? Wat drijft haar? Een gesprek over haar achtergrond, haar visie en haar stip op de horizon. Lees verder

Donorbot en -peesweefsel verbetert het leven van veel mensen

Ze kunnen hun tanden houden, weer lopen of hun armen blijven gebruiken: met donorbot en -peesweefsel worden heel veel mensen geholpen. De reis van bot- en weefseldonor tot ontvanger verloopt volgens … Lees verder

Donordier-dialoog

In oktober werd een genetisch gemodificeerde varkensnier voor het eerst succesvol bij een mens getransplanteerd. Tenminste, de varkensnier werd voor enkele dagen gekoppeld aan het lichaam van een … Lees verder